Otyłość to choroba przewlekła!
Tak, nie bójmy się tego stwierdzenia. Została uznana już za chorobę ponad 50 lat temu. Już wówczas specjaliści byli świadomi konsekwencji, z jakimi jest związana i jaki ma wpływ na pracę całego organizmu. Otyłość to jedna z najtrudniejszych i najbardziej niebezpiecznych chorób przewlekłych.
Czym jest? To zaburzenie homeostazy przemiany energetycznej spowodowanej nadmierną podażą energii zawartej w pożywieniu w stosunku do zapotrzebowania organizmu, w wyniku czego dochodzi do magazynowania jej nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej. Przekroczenie granicy normy tkanki tłuszczowej( u mężczyzn powyżej 25%, u kobiet powyżej 30% masy ciała) świadczy już o patologii.
Kiedy mówimy o rozpoznaniu otyłości?
Opierając się na kryteriach Światowej Organizacji Zdrowia WHO (World Health Organization), o otyłości u osób dorosłych mówimy, gdy wskaźnik BMI (Body Mass Index) jest równy lub większy niż 30 kg/m². BMI to prosty i często stosowany sposób na sprawdzenie, czy nasza masa ciała mieści się w granicach normy. BMI oblicza się poprzez podzielenie masy ciała (w kilogramach) przez wysokość ciała (w metrach) podniesioną do kwadratu.
Zgodnie z przyjętym kryterium wartości BMI masę ciała definiujemy w następujący sposób (wg WHO):
Norma, prawidłowa masa ciała – 18,5-24,9 kg/m²
nadwaga – 25-29,9 kg/m²
otyłość I stopnia – 30-34,9 kg/m²
otyłość II stopnia – 35-39,9 kg/m²
otyłość olbrzymia – powyżej 40 kg/m²
Klasyfikacja oparta na BMI jest szybkim i praktycznym narzędziem, ale jej kliniczna wartość jest mocno dyskusyjna, ponieważ nic nam nie mówi o rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej i mięśniowej w organizmie.
Za przykład może nam posłużyć kulturysta, z dobrze rozwiniętą muskulaturą, czy u osoba starsza, u której może dojść do rozwoju tzw. otyłości sarkopenicznej, która charakteryzuje się nadmierną zawartością tkanki tłuszczowej z równoczesną utratą masy mięśni oraz masy kości.
Dlatego tak ważna jest analiza umiejscowienia nagromadzenia tkanki tłuszczowej, która ma wpływ na stan funkcjonalny, profil metaboliczny i ryzyko chorób naczyniowych.
Gruszka czy jabłko?
Jednym z narzędzi pozwalającym na rozróżnienie typu otyłości jest wskaźnik WHR (zwany wskaźnikiem talia/biodra). A kluczem do uzyskania dokładnego wyniku jest prawidłowy pomiar obwodów. Obwód talii mierzymy w połowie odległości pomiędzy dolnym brzegiem ostatniego żebra, a górnym brzegiem grzebienia kości biodrowej, z kolei obwód bioder należy zmierzyć na wysokości największej wypukłości pośladków. Na jego podstawie jesteśmy w stanie określić typ otyłości – brzuszną („jabłko”) lub pośladkowo-udową („gruszka”).
Kobiety. WHR < 0,85 to typ otyłości: Gruszka. WHR >= 0,85 to typ otyłości: Jabłko.
Mężczyźni. WHR < 1,0 to typ otyłości: Gruszka. WHR >= 1,0 to typ otyłości: Jabłko.
A jak to wygląda w rzeczywistości?
Tkanka tłuszczowa rozkłada się w rozmaity sposób– jedni mają jej więcej na brzuchu i wokół talii, u innych gromadzi się najbardziej na biodrach i udach. Okazuje się, że ten pierwszy typ otyłości, czyli typ „jabłko”, (inaczej otyłość androidalna, centralna, trzewna, wisceralna), częściej dotyczy mężczyzn, a także kobiet w okresie okołomenopauzalnym, ponieważ wtedy ustaje produkcja żeńskich hormonów –estrogenów. Ten typ otyłości często koreluje z różnego rodzaju nieprawidłowościami mającymi miejsce w organizmie. Można tu wymienić zaburzenia gospodarki lipidowej, węglowodanowej, miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, insulinooporność czy cukrzycę typu 2.
Drugi typ otyłości to „gruszka” (inaczej otyłość gynoidalna, pośladkowo-udowa) głównie jest sprzężony z płcią żeńską i cechuje się występowaniem nadmiernej tkanki tłuszczowej w okolicach dolnych partii ciała, głównie w obrębie pasa biodrowego.
Korzystniejszym rozwiązaniem od obliczania wskaźnika BMI czy wykonywania pomiarów obwodów, jest wykonanie profesjonalnej analizy składu ciała, opartej o metodę bioimpedancji elektrycznej, co pozwala nie tylko na pomiar masy, ale i ocenę poszczególnych składowych ciała. Nowoczesne analizatory pozwalają na określenie zawartości wody, tkanki tłuszczowej, masy mięśni szkieletowych, poziomu tłuszczu wisceralnego (zlokalizowanego wokół narządów wewnętrznych), podstawowej przemiany materii, białka, substancji mineralnych. Profesjonalny sprzęt pozwala również na dokonanie oceny segmentalnej beztłuszczowej masy ciała oraz tkanki tłuszczowej.
Co dalej?
Mamy już pomiary i fajnie brzmiące nazwy, ale pamiętajcie żaden typ otyłości nie jest dobry. „Jabłka” bardziej są narażone na choroby metaboliczne, z kolei „gruszki” cierpią z powodu bólów stawów, kolan czy kręgosłupa. I chociaż czasem nadmierne kilogramy można ukryć pod większym ubraniem, największe zagrożenie pozostaje niewidoczne dla oka. Nagromadzona tkanka tłuszczowa sieje spustoszenie wewnątrz organizmu prowadząc do bardzo poważnych powikłań. Wówczas odchudzanie nie jest już kwestią ładnego wyglądu, samoakceptacji i atrakcyjności, ale staje się jedyną drogą do zdrowia, a niekiedy do dalszego życia.
Dlatego już dziś zadbaj o siebie. Jeżeli dotychczasowe metody (diety, aktywność fizyczna itp.) nie przyniosły oczekiwanych efektów skorzystaj z rady profesjonalistów (dietetyka, bariatry, psychologa), a zyskasz gwarancję wszechstronnej opieki, indywidualnego podejścia do Twojego problemu i ……nowe życie.
Literatura:
- World Health Orgnization. Body Mass Index – BMI. www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi
- Kliniczna definicja nadwagi i otyłości. [w:] Tatoń J, Czech A, Bernas M. Otyłość. Zespół metaboliczny. Wyd. PZWL, Warszawa 2007: 26-41
- Wąsowski M, Walicka M, Marcinowska-Suchowierska E. Otyłość – definicja, epidemiologia, patogeneza. Post Nauk Med, t. XXVI, nr 4, 2013
- Czerwińska E, Walicka A, Marcinowska-Suchowierska E. Otyłość – czy zawsze prosta? Post Nauk Med. t. XXVI, nr 4, 2013: 307-310
- Mathus-Vliegen et all. Prevalence, Pathophysiology, Health Consequences and Treatment Options of Obesity in the Elderly: A Guideline. Obes Facts 2012; 5: 460–483
- Jarosz M, Charzewska J, Chabros E i wsp. Metody oceny stanu odżywienia [w:] Jarosz M. (red.) Zasady prawidłowego żywienia chorych w szpitalach. Wyd. IŻŻ, Warszawa 2011: 42-61
Autorka tekstu - mgr Patrycja Łukanty
Z wykształcenia jestem biologiem i dietetykiem. Dietetyka jest moją wieloletnią pasją, która stała się jednocześnie moją wymarzoną pracą. Po 16 latach pracy w firmach farmaceutycznych wiem, że naturalna odporność na choroby zależy od właściwego odżywiania i stylu życia, którego nie można zastąpić żadnymi lekami.
[raw][accordion][toggle title="Więcej"]
Do każdego Pacjenta podchodzę w sposób holistyczny. Nie stosuję gotowych schematów i zaleceń, a swoje jadłospisy opieram na indywidualnych potrzebach Pacjentów. Programy żywieniowe układam w oparciu o aktualny stan zdrowia, wyniki badań, analizując wywiad zdrowotno-żywieniowy. Zależy mi, żeby Pacjent zaprzyjaźnił się ze swoim nowym sposobem odżywiania i zrozumiał, że wszystko jest dla niego, tylko w odpowiednich ilościach, odpowiedniej częstotliwości i zgodnie z tym, co mówi mu jego organizm. Bazując na własnych doświadczeniu, pragnę dzielić się z Wami wiedzą związaną ze zdrowym stylem życia i odżywiania.
Prywatnie biegam, tworzę pyszne dania i apetyczne fotografie.
Ważniejsze kursy i szkolenia:
- Żywienie Pacjentów po zabiegach bariatrycznych.
- Podstawy żywienia klinicznego w onkologii.
- Diagnostyka i prowadzenie pacjenta z celiakią „Dietetyk przyjazny chorym na celiakię”.
- SOIT – School of Insulinresistance Therapy.
- Dieta w zespole jelita nadwrażliwego.
- Dieta w insulinooporności.
- Hashimoto – choroba tarczycy czy rozregulowany układ odpornościowy.
- Jelita sercem odporności organizmu. [/toggle][/accordion][/raw]