Pod koniec roku 2019 ponad 60% dorosłych mężczyzn i prawie 50% dorosłych kobiet w Polsce miało nadwagę lub otyłość. Szacunki mówią, że za 10 lat w całej UE, przy obecnym tempie wzrostu, aż 36,6% mężczyzn i 32% kobiet będzie chorować na otyłość (dane nie uwzględniają nadwagi). Podobne dane dotyczą wielu innych krajów na świecie. Przerażające jest również to, że coraz większa liczba dzieci ma nadwagę lub początki otyłości, co znacząco zwiększa ryzyko otyłości w okresie dorosłym, podobnie jak posiadanie otyłych rodziców, przede wszystkim ze względu na niezdrowe wzorce kulturowo-żywieniowe.
Rosnąca epidemia otyłości na świecie jest w głównej mierze konsekwencją zmian stylu życia tj. zwiększonego spożycia przetworzonej żywności o dużej gęstości kalorycznej oraz niskiej aktywności fizycznej. Człowiek XXI wieku to człowiek, który spożywa źle zbilansowane posiłki w nieregularnych odstępach czasu, żyje w ciągłym pędzie i stresie, spędza wolny czas przed ekranem komputera czy telewizora. Nie oznacza to, że nie ma innych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia otyłości, ale te dwa – nieprawidłowa dieta i niedobór ruchu – są zasadniczymi i najczęstszymi przyczynami nadwagi i otyłości, co potwierdzają liczne badania naukowe oraz obserwacje epidemiologiczne.
Warto uwzględnić również inne aspekty przyczyniające się do powstania otyłości. Należą do nich przede wszystkim predyspozycje genetyczne, czynniki rozwojowe (okoliczności i środowisko rozwoju człowieka), zaburzenia rytmu snu i czuwania, mikroorganizmy jelitowe (dysbioza) oraz czynniki psychologiczne (np. stres) i rodzinno-społeczno-kulturowe (np. tradycja kulinarna, ceny i dostępność określonych produktów spożywczych). Do czynników, które mogą wyzwolić wtórnie otyłość zaliczamy występowanie chorób (niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga, zespół policystycznych jajników, hiperinsulinizm, niedobór hormonu wzrostu, rzekoma nadczynność przytarczyc) oraz przyjmowanie niektórych leków (kortykosteroidów, insuliny, leków przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych czy neuroleptycznych). Jak widać, patogeneza otyłości nie zawsze jest jednoznaczna i składa się na nią wiele współistniejących czynników. Dlatego też terapia otyłości powinna zawsze rozpocząć się od rozpoznania przyczyn wystąpienia choroby i holistycznego podejścia do Pacjenta.
Otyłość i nadwaga to nie tylko zmiany w wyglądzie. Następstwa i powikłania otyłości są wielokierunkowe i mogą dotyczyć:
– zaburzeń endokrynologicznych: insulinooporność, hiperinsulinizm, nieprawidłowa glikemia na czczo, nieprawidłowa tolerancja glukozy, cukrzyca typu 2, hiperandrogenizm, wczesne dojrzewanie płciowe (głównie u dziewcząt), zespół policystycznych jajników,
– zaburzeń gospodarki lipidowej: podwyższone stężenie trójglicerydów, podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego oraz obniżone stężenie frakcji HDL cholesterolu,
– układu sercowo - naczyniowego: nadciśnienie tętnicze, zwiększenie masy lewej komory serca, dysfunkcja śródbłonka, przewlekły stan zapalny, koagulopatia, choroba niedokrwienna serca i wzrost ryzyka incydentów sercowo - naczyniowych w życiu dorosłym,
– wystąpienia zespołu metabolicznego,
– płuc: obturacyjny bezdech senny, gorsza tolerancja wysiłku fizycznego,
– nerek: szkliwienie kłębuszków nerkowych,
– układu kostno - stawowego: bóle kręgosłupa, skolioza, hiperlordoza, płaskostopie, koślawość kolan, zwiększone ryzyko złuszczenia głowy kości udowej,
– układu pokarmowego: kamica pęcherzyka żółciowego, niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby, choroba refluksowa przełyku,
-bezpłodność
– zaburzeń emocjonalnych: niska samoocena, depresja, zaburzenia jedzenia, izolacja społeczna;
Z jednej strony rozwój cywilizacji ułatwił nam życie, z drugiej – przyczynił się do rozwoju chorób cywilizacyjnych. Na całym świecie podejmowane są działania mające na celu walkę z otyłością oraz zapobieganie jej skutkom.
Literatura:
- Caballero, Benjamin. "The global epidemic of obesity: an overview." Epidemiologic reviews (2007)
- Suchocka Z. Otyłość – przyczyny i leczenie. Biuletyn Wydziału Far-maceutycznego AMW. 2003;1:1-17.
- Webber, L., Halicka, E., et al. "Projected incidence of overweight and obesity and related disease incidence across Poland." Central European journal of public health (2014).
- Neovius, Kristian, et al. "Obesity status and sick leave: a systematic review." Obesity reviews (2009)
- Jarosz M., Kłosiewicz-Latoszek L., "OTYŁOŚĆ - zapobieganie i leczenie", ISBN: 978-83-200-4022-7, Warszawa, 2006
Autorka tekstu - mgr Patrycja Łukanty
Z wykształcenia jestem biologiem i dietetykiem. Dietetyka jest moją wieloletnią pasją, która stała się jednocześnie moją wymarzoną pracą. Po 16 latach pracy w firmach farmaceutycznych wiem, że naturalna odporność na choroby zależy od właściwego odżywiania i stylu życia, którego nie można zastąpić żadnymi lekami.
[raw][accordion][toggle title="Więcej"]
Do każdego Pacjenta podchodzę w sposób holistyczny. Nie stosuję gotowych schematów i zaleceń, a swoje jadłospisy opieram na indywidualnych potrzebach Pacjentów. Programy żywieniowe układam w oparciu o aktualny stan zdrowia, wyniki badań, analizując wywiad zdrowotno-żywieniowy. Zależy mi, żeby Pacjent zaprzyjaźnił się ze swoim nowym sposobem odżywiania i zrozumiał, że wszystko jest dla niego, tylko w odpowiednich ilościach, odpowiedniej częstotliwości i zgodnie z tym, co mówi mu jego organizm. Bazując na własnych doświadczeniu, pragnę dzielić się z Wami wiedzą związaną ze zdrowym stylem życia i odżywiania.
Prywatnie biegam, tworzę pyszne dania i apetyczne fotografie.
Ważniejsze kursy i szkolenia:
- Żywienie Pacjentów po zabiegach bariatrycznych.
- Podstawy żywienia klinicznego w onkologii.
- Diagnostyka i prowadzenie pacjenta z celiakią „Dietetyk przyjazny chorym na celiakię”.
- SOIT – School of Insulinresistance Therapy.
- Dieta w zespole jelita nadwrażliwego.
- Dieta w insulinooporności.
- Hashimoto – choroba tarczycy czy rozregulowany układ odpornościowy.
- Jelita sercem odporności organizmu. [/toggle][/accordion][/raw]